شقاق یا آنال فیشر و یا اسکین تگ، یک زخم سطحی یا پارگی در قسمت پوشش سلولی مقعد بوده و به شکل یک خط طولی است که در قسمت کانال تحتانی مقعد، در زیر خط دندانهای ایجاد می شود. این ناحیه حسگرهای بسیار زیادی دارد و به همین علت درد بسیار شدیدی برای بیمار ایجاد میکند.
علائم بیماری شقاق
یکی از علامتهای مشخص بیماری شقاق، احساس درد شدید و خونریزی هنگام اجابت مزاج است که امکان دارد تا چند ساعت ادامه داشته باشد. معمولا شقاق مزمن نسبت به درمانهای طبی و دارویی مقاوم بوده و شقاق مزمن تنها به وسیله جراحی قابل درمان است.
از علل زمینهساز این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- یبوست
- زایمان
- ترومای ناشی از خارج شدن مدفوع سفت و یا اسهال طولانی مدت
- سابقه جراحیهای مقعد
- سوء مصرف ملینها
- آمیزش جنسی مقعدی
بیماری شقاق در دو نوع مزمن و حاد ایجاد می شود. شقاق در صورتی حاد بوده که این بیماری کمتر از دوازده هفته طول کشیده باشد. این شقاق میتواند منجر به اسپاسم اسفنکتر داخلی مقعد شود که به نوبه خود این مسئله باعث میشود تا پارگی زخم و درد، شدیدتر شود و خونرسانی به آندودرم کاهش یابد. اسپاسم، درد شدید و کاهش خونرسانی به زخم، باعث عدم بهبودی و ایجاد شقاق مزمن میگردد.
اکثر شقاقها در ناحیه خلفی میان مقعد به وجود می آیند. گاهی مواقع نیز در ناحیه قدامی میانی مقعد ایجاد میشود. تقریبا حدود یک درصد موارد هم دو طرفه است. پزشکان علت شایعتر بودن شقاق در ناحیه خلفی نسبت به بخش قدامی را، خونرسانی ضعیفتر به این بخش می دانند. در صورتی که شقاق مزمن در قسمتی به غیر از خط وسط مشاهده گردد، می تواند دلیل بر بیماریهایی از جمله ایدز، سیفیلیس، لوسمی و کرون باشد.
درمان شقاق
توجه کنید تمامی روش های درمانی که در این قسمت می خوانید برای افراد مختلف با شرایط خاص مربوط به بیمار توسط پزشک توصیه می شود. اقدام نهایی باید با اجازه پزشک و پس از ویزیت شما توسط متخصص جراحی عمومی انجام شود.
برای درمان این بیماری باید اسپاسم، سیکل درد و ایسکمی شکسته شود. اولین مرحله برای درمان، تجویز ملینها بوده که باعث میشود تا مدفوع حجیم و نرم گردد و معمولا همراه با آن، نشستن در لگن آب گرم نیز توصیه میشود. همچنین در این مرحله از تجویز، پماد آنتی هموروئید که دارای مواد بیحس کننده، کورتون و مواد نرمکننده است و ژل لیدوکائین نیز میتوان کمک گرفت. در اکثر مواقع شقاق حاد با این درمانها بهبود مییابد. اگر با این روشهای درمان بهبودی حاصل نشد، احتمال دارد که شقاق از نوع مزمن بوده و یا میتوان از داروهای دیگر استفاده کرد. پماد 2/0 درصد نیتروگلیسیرین برای درمان این بیماری استفاده میشود و پزشکان معتقدند که این دارو، یک اسفنکتروتومی شیمیایی موقت به وجود آورده و باعث افزایش خونرسانی آندودرم میشود.
از معایب این دارو میتوان به ایجاد سر درد اشاره کرد که بهتر است در حالت خوابیده آن را استفاده کنید. در خیلی از موارد مشاهده شده که به بیماران پماد 2 درصد داده شده که باعث ایجاد سر درد بسیار شدید میشود. پماد ایزورسورباید یا دیلتیازم خوراکی یا موضعی هم مکانیسمی مشابه با همان دارو داشته و میتواند به بهبود بیماری، بدون ایجاد سر درد، کمک کند. شقاق مزمن در صورت درمان با دارو، حدود 60 درصد موارد موثر بوده است.
همچنین تزریق موضعی سم بوتولینیوم یا بوتاکس، از طریق ایجاد فلج موقت در عضلات اسفنکتر داخلی باعث میشود یک نوع اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد گردد و باعث بهبودی بیماری خواهد شد. ولی این روش درمان شقا در مدت طولانی تا 41 درصد احتمال عود دارد. روش تزریق بوتاکس برای افراد خاصی به توصیه پزشک تجویز می شود که راه کارهای دیگر درمان برای آنها کاربرد ندارد.
درمان شقاق با عمل جراحی و لیزر
در رابطه با نقش لیزر در درمان شقاق می توان گفت جراحی شقاق با لیزر طی سال های اخیر موفقیت های فوق العاده ای را نشان داده است. لیزر شقاق سوپر تین است یعنی بسیار نازک و همین امر باعث می شود جراحی با ظرافت بیشتری انجام شود. همچنین لیزر در هنگام برش عروق و اعصاب بریده شده را ترمیم می کند به همین دلیل است که بیمار کمترین میزان درد و خونریزی را تجربه می کند و دوره نقاهت بعد از جراحی شقاق با لیزر با جراحی سنتی و تیغ جراحی و کوتر قابل مقایسه نیست. در صورتی که بیماری با درمان های دارویی بهبود نیابد، بهترین روش، جراحی است اما به شرطی که به وسیله یک جراح کارآزموده انجام گیرد. بهتر است درباره جراحی شقاق با لیزر از یک متخصص جراحی با تجربه که با لیزر نیز کار کرده است مشورت کنید تا بتوانید اطلاعات کاملی از او دریافت کنید.
درمان شقاق با استفاده از تیغ جراحی و کوتر به بستری شدن در بیمارستان، بیهوشی و تامپون برای جلوگیری از ایجاد خونریزی و همچنین استراحت به مدت یک الی دو هفته در منزل نیاز دارد اما درمان با استفاده از لیزر به این کارها نیازی ندارد و همچنین درد بعد از جراحی با یک مسکن ساده قابل کنترل است. در صورتی که بیمار درد کمی داشته باشد، با مصرف داروهای مسکن، پماد و آنتی بیوتیک درمان خواهد شد. در 95 درصد موارد درمان و جراحی شقاق با لیزر، بهبودی کامل حاصل خواهد شد. بعضی از بیماران ذهنیت اشتباهی از درمان شقاق دارند. خیلیها میگویند که چندین بار درمان کردهاند ولی بهبودی حاصل نشده در صورتی که اگر این کار را یک پزشک با تجربه و ماهر انجام دهد، بیماری بدون بازگشت و درمان شقاق کاملا قطعی خواهد بود.
سوالات متداول
آیا شقاق مقعد خطرناک است ؟
شقاق مقعد خطرات زیادی ندارد.سبب کانسر نمی شود ولی گاهی منجر به فیستول مقعد می شود.
آیا درمان شقاق با لیزر امن است ؟
لیزر درمانی شقاق و حاد (شقاق زیر 6 هفته ) ساده، غیر تهاجمی و بدون درد با خطر پایین عوارض است. لیزر درمانی شقاق یک درمان موثر برای بیماران با شقاق مقعد است .
در بیماری شقاق چه چیزی نباید استفاده کنیم؟
بیمارانی که شقاق دارند شیاف نباید استفاده کنند. اپلیکاتور هم نباید استفاده کنند زیرا دردناک است و گاهی باعث پارگی بیشتر شقاق می شود.
دیدگاه خود را بیان کنید